Mỹ áp thuế lên Canada và Mexico, trong khi Trung Quốc nhắm vào nông sản Mỹ

Tổng thống Donald Trump đã chính thức thực thi mức thuế mà ông đe dọa từ lâu đối với Canada và Mexico vào thứ Ba, làm gia tăng căng thẳng trên thị trường toàn cầu và dẫn đến các biện pháp trả đũa từ các đồng minh thương mại Bắc Mỹ của Mỹ.

Kể từ sau nửa đêm, hàng nhập khẩu từ Canada và Mexico sẽ bị đánh thuế 25%, trong khi các sản phẩm năng lượng của Canada chịu mức thuế nhập khẩu 10%.

Mức thuế 10% mà Trump áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng Hai đã bị tăng gấp đôi lên 20%. Đáp lại, Bắc Kinh vào thứ Ba đã áp thuế lên đến 15% đối với nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Mỹ. Trung Quốc cũng mở rộng danh sách các công ty Mỹ bị kiểm soát xuất khẩu và các hạn chế khác, bổ sung khoảng hai chục công ty vào danh sách.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau tuyên bố nước này sẽ áp thuế lên hơn 100 tỷ USD hàng hóa Mỹ trong vòng 21 ngày. Mexico chưa công bố chi tiết về các biện pháp trả đũa.

Các động thái của Trump làm dấy lên lo ngại về lạm phát cao hơn và nguy cơ chiến tranh thương mại leo thang, mặc dù ông khẳng định với công chúng Mỹ rằng thuế nhập khẩu là cách dễ dàng nhất để thúc đẩy thịnh vượng quốc gia. Trump đã bỏ qua những cảnh báo từ các nhà kinh tế chính thống và đặt cược vào quan điểm của riêng mình rằng thuế quan có thể giải quyết các vấn đề của nền kinh tế Mỹ.

"Đây là một vũ khí rất mạnh mà các chính trị gia trước đây không sử dụng vì họ hoặc là không trung thực, ngu ngốc hoặc bị mua chuộc theo cách nào đó," Trump nói tại Nhà Trắng vào thứ Hai. "Bây giờ chúng tôi đang sử dụng nó."

Ban đầu, thuế nhập khẩu đối với Canada và Mexico dự kiến có hiệu lực vào tháng Hai, nhưng Trump đã trì hoãn 30 ngày để đàm phán thêm với hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Lý do chính thức cho thuế quan này là nhằm ngăn chặn buôn bán ma túy và nhập cư bất hợp pháp. Cả Canada và Mexico đều cho biết họ đã đạt được tiến bộ trong các vấn đề này. Tuy nhiên, Trump cũng tuyên bố rằng thuế quan chỉ được dỡ bỏ khi Mỹ cân bằng thâm hụt thương mại – một mục tiêu khó đạt được trong thời gian ngắn.

Các mức thuế này có thể không kéo dài nếu nền kinh tế Mỹ chịu ảnh hưởng tiêu cực. Tuy nhiên, Trump cũng có thể áp thêm thuế lên Liên minh châu Âu, Ấn Độ, chip máy tính, ô tô và dược phẩm. Chính sách thuế của Trump đã gây ra sự bất ổn toàn cầu khi các nước không thể dự đoán bước đi tiếp theo của ông.

"Thật hỗn loạn, đặc biệt so với cách chính quyền Trump đầu tiên triển khai thuế quan," Michael House, đồng chủ tịch nhóm thương mại quốc tế tại công ty luật Perkins Coie, nhận xét. "Nó không thể đoán trước được. Chúng tôi thực sự không biết tổng thống sẽ làm gì tiếp theo."

Các nghị sĩ Đảng Dân chủ nhanh chóng chỉ trích thuế quan này, trong khi một số thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa cũng bày tỏ lo ngại.

Thượng nghị sĩ Susan Collins (Đảng Cộng hòa, bang Maine) cho biết bà "rất lo ngại" về việc thuế quan có hiệu lực, do nền kinh tế bang của bà gắn liền với Canada.

"Kinh tế Maine và Canada liên kết chặt chẽ," Collins giải thích, cho biết phần lớn tôm hùm và quả việt quất của bang này được chế biến ở Canada trước khi quay trở lại Mỹ.

Ngay cả sau khi Trump tuyên bố hôm thứ Hai rằng thuế quan sẽ được thực thi, các quan chức Canada vẫn tiếp tục liên lạc với phía Mỹ.

"Đối thoại vẫn đang tiếp diễn, nhưng chúng tôi sẵn sàng đáp trả," Bộ trưởng Quốc phòng Canada Bill Blair phát biểu tại Ottawa trước một cuộc họp đặc biệt của nội các về quan hệ Mỹ - Canada. "Vẫn có các cuộc thảo luận đang diễn ra."

Ngay sau phát biểu của Blair, Thủ tướng Trudeau tuyên bố Canada sẽ áp thuế 25% lên 155 tỷ CAD (107 tỷ USD) hàng hóa Mỹ, bắt đầu với 30 tỷ CAD (21 tỷ USD) ngay lập tức và phần còn lại sau ba tuần.

"Các mức thuế của chúng tôi sẽ vẫn có hiệu lực cho đến khi Mỹ dỡ bỏ biện pháp thuế quan, và nếu Mỹ không ngừng áp thuế, chúng tôi đang thảo luận với các tỉnh bang để thực hiện thêm các biện pháp phi thuế quan," Trudeau nói.

Nhà Trắng mong muốn số lượng fentanyl bị thu giữ trong nội địa Mỹ giảm xuống, không chỉ ở biên giới phía bắc và phía nam. Các quan chức chính quyền cho biết các vụ thu giữ fentanyl trong tháng trước từ Louisiana đến New Jersey đều có liên quan đến các băng nhóm tội phạm nước ngoài.

Damon Pike, chuyên gia tư vấn về thuế và thương mại tại công ty tư vấn BDO, cho rằng các phản ứng trả đũa từ các nước khác có thể làm leo thang căng thẳng thương mại và gia tăng áp lực kinh tế.

"Canada đã sẵn sàng với danh sách của họ," Pike nói. "EU cũng có danh sách sẵn sàng. Đây sẽ là một cuộc chiến ăn miếng trả miếng."

Chính quyền Trump cho rằng lạm phát sẽ không tồi tệ như các nhà kinh tế dự đoán, và thuế quan có thể thúc đẩy các công ty nước ngoài mở nhà máy tại Mỹ. Hôm thứ Hai, Trump công bố rằng công ty sản xuất chip Taiwan Semiconductor Manufacturing Company sẽ đầu tư 100 tỷ USD vào sản xuất trong nước.

Tuy nhiên, việc di dời nhà máy từ các nước khác và đào tạo lao động có tay nghề cao cần nhiều thời gian.

Greg Ahearn, Chủ tịch kiêm CEO của Hiệp hội Đồ chơi Mỹ, cho biết mức thuế 20% đối với hàng Trung Quốc sẽ là "đòn giáng mạnh" vào ngành công nghiệp đồ chơi, vì gần 80% đồ chơi bán ở Mỹ được sản xuất tại Trung Quốc.

"Có một trình độ sản xuất tinh vi, từ thiết kế khuôn mẫu đến lắp ráp," ông nói. "Nhiều công đoạn thủ công như sơn mặt, tạo mặt nạ, tết tóc, may nhồi bông để tạo hình hoàn chỉnh – tất cả đều đòi hỏi kỹ năng cao và đã được truyền qua nhiều thế hệ trong chuỗi cung ứng tại Trung Quốc."

Đối với một tổng thống hứa hẹn kết quả nhanh chóng, Ahearn cảnh báo rằng ngành sản xuất Mỹ khó có thể bắt kịp với Trung Quốc trong một sớm một chiều.

"Điều đó không thể được tái tạo ngay lập tức," ông nói.

Bản tiếng Việt của The Canada Life