Các giám đốc điều hành vận tải toàn cầu đã tập trung tại Long Beach, California, tuần này để tham gia một hội nghị thường niên quan trọng, mong đợi thảo luận về xu hướng thị trường và thách thức chuỗi cung ứng.

Thay vào đó, họ rơi vào tình trạng khủng hoảng.

Vào thứ Ba, Tổng thống Donald Trump đã đảo lộn nhiều thập kỷ thương mại tự do với hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Mexico và Canada. Nhà Trắng cũng tăng thêm 10% thuế đối với Trung Quốc, sau một đợt tăng tương tự chỉ một tháng trước đó.

Động thái này gây ra chấn động trong thương mại toàn cầu, làm dấy lên lo ngại về suy thoái, giá tiêu dùng tăng vọt và hỗn loạn trong chuỗi cung ứng. Mặc dù việc tăng thuế đã là một trong những chính sách chủ chốt của Trump, nhưng các nhà vận tải kỳ cựu tại hội nghị TPM25 của S&P Global ở Long Beach cho biết họ không ngờ ông lại thực hiện mạnh tay như vậy.

"Nó giống như một trận động đất," Cindy Allen, CEO của công ty tư vấn Trade Force Multiplier, nói. "Bạn cố gắng chuẩn bị tốt nhất có thể, nhưng khi nó xảy ra, đó là một cú sốc 8.0 độ Richter," bà nói trong một cuộc phỏng vấn.

Sự bất ổn gia tăng

Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho biết vào cuối ngày thứ Ba rằng Trump đang cân nhắc một thỏa hiệp với các nước láng giềng Bắc Mỹ. Một thỏa thuận có thể được công bố ngay trong thứ Tư, Lutnick nói trong một cuộc phỏng vấn với Fox Business.

Các mức thuế "có thể sẽ rơi vào mức trung bình nào đó," với Trump "đàm phán với Canada và Mexico, nhưng không hoàn toàn rút lại," Lutnick cho biết.

Trump đã đe dọa tăng thuế trong nhiều năm, và khả năng xảy ra một đợt tăng lớn đã được dự đoán rộng rãi. Tại các cảng Los Angeles và Long Beach – cửa ngõ lớn nhất của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc – khối lượng hàng hóa đã tăng mạnh trong những tháng gần đây, cho thấy các nhà nhập khẩu đang tranh thủ vận chuyển trước khi các hạn chế thương mại có hiệu lực.

Mô hình này không xa lạ: Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, lưu lượng hàng hóa qua cảng tăng vọt khi các doanh nghiệp tích trữ hàng hóa, chỉ để rồi giảm mạnh sau khi các đợt thuế đầu tiên áp lên hàng nhập khẩu Trung Quốc bắt đầu có hiệu lực.

"Cơn sốc văn hóa" đối với các doanh nghiệp

Jose “JD” Gonzalez, một nhà môi giới hải quan ở Laredo, Texas, đã cố gắng cảnh báo các khách hàng trong nhiều tuần. Nhưng hầu hết đều bỏ qua, tin rằng thuế quan sẽ không có hiệu lực – đặc biệt là sau khi Trump đã trì hoãn áp thuế lên Canada và Mexico chỉ một tháng trước đó.

Sau khi thuế quan được áp dụng, điện thoại của ông Gonzalez không ngừng đổ chuông. Ông phải hướng dẫn từng khách hàng một về thay đổi lớn nhất trong quy tắc thương mại giữa Mỹ và Mexico mà ông từng thấy trong hơn 30 năm làm việc.

Một thế giới gần như không có thuế quan đối với nhiều công ty mà ông phục vụ đột nhiên trở thành nơi họ phải gấp rút tìm cách nộp thuế nhập khẩu 25% trên giá trị hàng nhập khẩu. Đối với nhiều công ty, điều này đồng nghĩa với việc phải nhanh chóng thiết lập tài khoản với Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ để thanh toán các loại thuế mới.

"Đây thực sự là một cú sốc văn hóa," Gonzalez nói. "Mọi người cứ chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra."

Doanh nghiệp chật vật thích nghi

Các công ty trên khắp khu vực đang phải gấp rút điều chỉnh – từ vận tải đường bộ đến thực phẩm và thậm chí cả lĩnh vực máy bay tư nhân.

Tại Grupo Fletes Mexico, một công ty vận tải đường bộ ở Ciudad Juarez, khách hàng đang yêu cầu giảm giá để bù đắp chi phí gia tăng do thuế quan, CEO Miguel Gomez cho biết. Nhưng với biên lợi nhuận mỏng, công ty không thể chấp nhận giảm giá và có thể phải cắt giảm nhân sự trong số 2.600 lao động nếu các mức thuế này tiếp tục duy trì lâu dài.

"Chúng tôi thực sự không có nhiều lựa chọn để cắt giảm chi phí," ông nói. "Có rất nhiều sự không chắc chắn và bất ổn."

Tại Canada, công ty UgoWork ở Quebec, chuyên sản xuất pin cho xe nâng, đang giảm giá 12,5% – về cơ bản là chia sẻ một phần thuế quan với khách hàng Mỹ của họ.

"Nhưng đến một lúc nào đó, điều này sẽ không bền vững," CEO Philippe Beauchamp nói. Ông đang cân nhắc mở một nhà máy tại Mỹ, nơi có một nửa khách hàng của UgoWork.

Tại Toronto, công ty Bondi Produce, chuyên phân phối trái cây và rau quả tươi, không thể hấp thụ mức tăng chi phí 25% và sẽ phải chuyển một phần chi phí đó cho khách hàng, theo phó chủ tịch tài chính Paul Sandhu.

"Tôi chỉ có thể cười vì thật khó tin, nhưng đúng vậy, điều này sẽ ảnh hưởng hai chiều đến người tiêu dùng cuối cùng," Sandhu nói.

Trong ngành hàng không tư nhân, một số khách hàng Mỹ đang tạm dừng kế hoạch mua máy bay, theo Greg Raiff, CEO của Elevate Aviation Group có trụ sở tại Miami.

Các bộ phận thay thế là một yếu tố quan trọng và điều này khiến những người muốn mua máy bay của Bombardier Inc. phải cân nhắc lại. Nếu ai đó cần mua 500.000 USD phụ tùng từ nhà sản xuất máy bay của Quebec, mức thuế mới sẽ làm chi phí tăng thêm 125.000 USD.

"Nếu bạn mua một chiếc máy bay từ một nhà sản xuất Canada, bạn đang tự gắn mình với bất kỳ mức thuế nhập khẩu nào từ Canada," Raiff nói.

"Hoảng loạn rất tốn kém"

Tại hội nghị TPM25, khi tin tức về khả năng thỏa hiệp với Canada và Mexico được đưa ra, Pete Mento – một chuyên gia về thương mại và hải quan – đã phải đối mặt với hàng loạt câu hỏi từ các nhà bán lẻ và nhà nhập khẩu.

Ông kết thúc bằng một lời khuyên: "Hoảng loạn rất tốn kém, đúng không? Nó có thể còn đắt đỏ hơn cả sự kiên nhẫn," Mento nói. "Điều tốt nhất bạn có thể làm cho chính bạn, cho khách hàng của bạn, cho ban lãnh đạo của bạn, là giữ bình tĩnh, không phản ứng thái quá, không có những quyết định bốc đồng."

©2025 Bloomberg L.P.

Bản tiếng Việt của The Canada Life